Trong chuỗi sản xuất và phân phối thực phẩm, dịch hại là mối đe dọa vô hình nhưng vô cùng nguy hiểm. Một con chuột xuất hiện trong kho, vài con gián bò qua dây chuyền đóng gói… đều có thể khiến cả lô hàng bị trả về, mất đơn hàng lớn, hoặc tệ hơn: ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Vì thế, việc xây dựng một hệ thống kiểm soát dịch hại chuyên nghiệp không chỉ là yêu cầu bắt buộc của các tiêu chuẩn quốc tế mà còn là chiến lược quản trị rủi ro thiết yếu.
Hệ thống kiểm soát dịch hại là gì
Trong ngành thực phẩm, kiểm soát dịch hại (Pest Control) không chỉ đơn thuần là tiêu diệt côn trùng hay động vật gây hại. Đó là một hệ thống quản lý mang tính chiến lược, được xây dựng để ngăn ngừa, giám sát và loại bỏ các mối nguy do sinh vật gây hại có thể ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm, chất lượng sản phẩm và tiêu chuẩn vận hành.
Dịch hại là gì?
Xem thêm: Tầm quan trọng của kiểm soát dịch hại
Trong bối cảnh ngành thực phẩm, dịch hại bao gồm mọi sinh vật có khả năng:
- Gây hại đến nguyên liệu, thành phẩm (ăn mòn bao bì, nhiễm khuẩn)
- Mang mầm bệnh hoặc vi khuẩn gây nhiễm chéo (Salmonella, E. coli, Listeria…)
- Phá vỡ môi trường sản xuất vô trùng hoặc tiêu chuẩn vệ sinh (như BRC, ISO 22000, HACCP)
Các loại dịch hại phổ biến:
- Côn trùng bay: ruồi, muỗi, bướm, mối cánh
- Côn trùng bò: gián, kiến, mọt
- Gặm nhấm: chuột nhà, chuột cống, chuột nhắt
- Sinh vật khác: chim, thằn lằn, mèo hoang, nấm mốc
Mục tiêu của kiểm soát dịch hại trong ngành thực phẩm:
- Ngăn chặn sự xâm nhập và phát sinh của sinh vật gây hại
- Duy trì môi trường sản xuất sạch sẽ, đạt tiêu chuẩn vệ sinh
- Bảo vệ chuỗi cung ứng thực phẩm khỏi các nguy cơ mất an toàn
- Tuân thủ các yêu cầu trong hệ thống quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm (HACCP, ISO, GMP, BRC, FSSC)
Hậu quả khi không kiểm soát dịch hại trong ngành thực phẩm:
- Nhiễm bẩn thực phẩm, gây ngộ độc cho người tiêu dùng
- Hủy hàng loạt lô hàng, mất hợp đồng xuất khẩu
- Không đạt audit tiêu chuẩn quốc tế (ISO, BRC, FSSC…)
- Mất uy tín thương hiệu – thiệt hại lâu dài
Các thành phần chính của hệ thống kiểm soát dịch hại chuyên nghiệp
Xem thêm: Quy trình cung cấp dịch vụ …
Một hệ thống kiểm soát dịch hại chuyên nghiệp trong ngành thực phẩm không chỉ dừng lại ở việc “phun xịt” hay “đặt bẫy”. Đó là một chuỗi hoạt động mang tính khoa học, có tổ chức và được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế, nhằm kiểm soát rủi ro dịch hại một cách chủ động, bền vững và có thể truy xuất.
Dưới đây là 6 thành phần cốt lõi cấu thành nên một hệ thống kiểm soát dịch hại chuyên nghiệp – đặc biệt trong bối cảnh sản xuất thực phẩm hiện đại.
1. Khảo sát ban đầu và phân tích rủi ro dịch hại
Trước khi triển khai, các chuyên gia cần tiến hành khảo sát toàn bộ khu vực: nhà xưởng, kho, khu vực chế biến, văn phòng, khu phụ trợ, hệ thống nước, ánh sáng… để:
- Phân tích các điểm dễ phát sinh dịch hại (vùng kín, ẩm, rác, khe hở…)
- Nhận diện các loài dịch hại có nguy cơ cao: gián, chuột, ruồi, mọt…
- Xác định nguồn thức ăn, đường đi, nơi trú ẩn tiềm năng của chúng
- Đánh giá mức độ nghiêm trọng theo khu vực (High – Medium – Low Risk)
Kết quả khảo sát là nền tảng để thiết kế bản đồ kiểm soát phù hợp, tiết kiệm và hiệu quả.
2. Xây dựng bản đồ kiểm soát dịch hại (Pest Control Layout)
Một hệ thống chuyên nghiệp luôn đi kèm sơ đồ kiểm soát dịch hại thể hiện:
- Vị trí các trạm mồi chuột, đèn UV, bẫy gián, vị trí xử lý hóa chất
- Ký hiệu đánh số trạm rõ ràng để thuận tiện trong giám sát, bảo trì
- Phân vùng theo mức độ rủi ro và mức độ kiểm soát cần thiết
Bản đồ này được cập nhật định kỳ và là tài liệu bắt buộc trong hồ sơ HACCP, ISO, BRC.
3. Thiết bị và công cụ kiểm soát chuyên dụng
Tùy vào đặc thù từng loại dịch hại và khu vực, các thiết bị sử dụng bao gồm:
- Trạm bait chuột (Rodent bait stations): cố định, có khóa, chống nước, an toàn với thực phẩm
- Đèn UV bắt côn trùng bay (ILT): đạt tiêu chuẩn HACCP, lắp tại khu vực ra vào nguyên liệu, bao bì
- Bẫy dính gián, kiến, mọt: kiểm tra định kỳ, thay mới thường xuyên
- Thiết bị xịt khí lạnh (ULV), phun tồn lưu: sử dụng đúng lúc, đúng liều, theo nguyên tắc IPM
Tất cả thiết bị cần được gắn nhãn số, ghi nhật ký kiểm tra và bảo trì định kỳ.
4. Sử dụng hóa chất và biện pháp xử lý đạt chuẩn
Việc lựa chọn hóa chất cần đảm bảo:
- Được Bộ Y tế/FAO/WHO/US EPA phê duyệt
- Có MSDS – Phiếu an toàn hóa chất đầy đủ
- Sử dụng có kiểm soát, đúng liều lượng, đúng khu vực theo nguyên tắc 4P của IPM (Prevention – Proofing – Proactive – Pesticide)
Trong ngành thực phẩm, ưu tiên các phương pháp không hóa chất hoặc biện pháp vật lý – sinh học nếu có thể.
5. Ghi nhận, báo cáo và giám sát xu hướng (Trend Analysis)
Hệ thống kiểm soát dịch hại chuyên nghiệp cần có:
- Nhật ký kiểm tra từng trạm dịch hại
- Báo cáo phát hiện, xử lý, tần suất xuất hiện dịch hại
- Phân tích xu hướng theo thời gian (Trend Analysis): giúp phát hiện sớm ổ dịch và ra quyết định điều chỉnh kịp thời
- Hồ sơ lưu trữ phục vụ audit HACCP, BRC, ISO…
Dữ liệu minh bạch là bằng chứng sống còn khi khách hàng, auditor yêu cầu truy xuất.
6. Đào tạo nội bộ và kiểm tra chéo (Internal Collaboration)
Cuối cùng nhưng rất quan trọng: kiểm soát dịch hại không thể chỉ phụ thuộc vào nhà cung cấp dịch vụ. Doanh nghiệp cần:
- Tổ chức các buổi đào tạo nhận diện dấu hiệu dịch hại cho nhân viên
- Xây dựng quy trình vệ sinh, lưu trữ, xử lý rác thải hợp lý
- Có người phụ trách nội bộ phối hợp kiểm tra chéo, đánh giá hiệu quả định kỳ
Một hệ thống sẽ chỉ phát huy hiệu quả khi con người thực sự hiểu, tuân thủ và chủ động tham gia.
Áp dụng mô hình IPM – Integrated Pest Management
Xem thêm: Kiểm soát dịch hại theo phương pháp IPM
IPM (Quản lý dịch hại tổng hợp) là mô hình kiểm soát dịch hại tiên tiến, kết hợp:
- Biện pháp sinh học (dùng thiên địch, enzyme…)
- Biện pháp vật lý (bẫy, cách ly, đèn UV)
- Biện pháp hóa học có kiểm soát (hạn chế tối đa dư lượng)
- Biện pháp tổ chức (quản lý vệ sinh, xây dựng)
Đây là phương pháp được yêu cầu bởi các tiêu chuẩn toàn cầu như: GMP, HACCP, ISO 22000, BRC, FSSC 22000…
PVSC – Đơn vị kiểm soát dịch hại hàng đầu cho ngành thực phẩm
PVSC cung cấp dịch vụ kiểm soát dịch hại trọn gói cho nhà máy, siêu thị, cửa hàng thực phẩm, với:
Xem thêm: Các công ty kiểm soát dịch hại tại địa phương
- Kế hoạch kiểm soát chi tiết từng khu vực
- Hệ thống thiết bị tiêu chuẩn, dễ audit
- Báo cáo minh bạch, hỗ trợ audit bất kỳ lúc nào
- Đội ngũ kỹ thuật được đào tạo và cấp chứng chỉ đầy đủ
- Cấp giấy chứng nhận dịch vụ định kỳ phục vụ hồ sơ HACCP, ISO
PVSC đồng hành cùng nhiều thương hiệu thực phẩm lớn trên toàn quốc.
Kết luận
Hệ thống kiểm soát dịch hại là “tấm khiên bảo vệ” cho ngành thực phẩm . Một hệ thống kiểm soát dịch hại bài bản không chỉ giúp bạn vượt qua các kỳ đánh giá, mà còn:
- Tăng năng suất do môi trường sạch sẽ, an toàn
- Giảm thiểu lãng phí, tổn thất do dịch hại gây ra
- Xây dựng hình ảnh thương hiệu chuyên nghiệp trong mắt đối tác và người tiêu dùng
Liên hệ PVSC để được khảo sát, tư vấn và xây dựng hệ thống kiểm soát dịch hại hiệu quả – đúng chuẩn – tiết kiệm chi phí!
Khách hàng có thể :
– Gọi Hotline: 0868 914 386 – 0961 063 486
– Truy cập website: https://pestkil.com.vn
– Hoặc liên hệ tại văn phòng:
+ Trụ sở chính: Số 98 – Nguyễn Khiêm Ích – TT Trâu Quỳ – Gia Lâm – Hà Nội
+ Chi nhánh Đà Nẵng: 294 Đường 2/9, P.Hòa Cường Bắc, Q. Hải Châu, Đà Nẵng
+ Chi nhánh HCM: Số 11, đường 5, KĐT Cityland Parkhill, P10, Q. Gò Vấp, TP HCM.
- Email: pestkil.vietnam@gmail.com
- Fanpage: Pestkil – Dịch vụ kiểm soát côn trùng
Các dịch vụ liên quan:
Related Posts
Logo kiểm soát côn trùng
Kiểm soát dịch hại trong cửa hàng thực phẩm
