Trong ngành công nghiệp thực phẩm, kiểm soát dịch hại trong thực phẩm (Pest Control) là một phần không thể tách rời trong hệ thống quản lý an toàn thực phẩm. Việc để côn trùng hoặc động vật gây hại xâm nhập vào dây chuyền sản xuất có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng: từ ô nhiễm sản phẩm, thu hồi hàng loạt, đến tổn thất uy tín thương hiệu và vi phạm quy định pháp lý.
1. Kiểm soát dịch hại là gì trong lĩnh vực thực phẩm?
Xem thêm:
Kiểm soát dịch hại trong thực phẩm là quá trình ngăn chặn, loại bỏ hoặc kiểm soát các sinh vật gây hại (như ruồi, muỗi, kiến, gián, chuột…) trong môi trường sản xuất, chế biến, bảo quản và phân phối thực phẩm.
Mục tiêu là:
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm
- Đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như HACCP, ISO 22000, BRC, AIB, FDA
- Bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và uy tín doanh nghiệp
2. Các mối nguy từ sinh vật gây hại trong ngành thực phẩm
Xem thêm:
| Loại dịch hại | Nguy cơ tiềm ẩn |
|---|---|
| Chuột | Mang mầm bệnh (salmonella, leptospira), cắn phá bao bì, làm hỏng nguyên liệu |
| Gián | Mang vi khuẩn, chất thải gây ô nhiễm thực phẩm |
| Ruồi | Truyền vi khuẩn từ nơi ô nhiễm sang thực phẩm |
| Kiến, mọt | Xâm nhập vào nguyên liệu khô, phá hoại hàng hóa |
Không chỉ gây hại vật lý, chúng còn là nguy cơ lớn dẫn đến việc đánh giá không đạt trong các cuộc kiểm tra nội bộ và audit của khách hàng.
3. Các bước kiểm soát dịch hại hiệu quả trong ngành thực phẩm
Xem thêm: Báo cáo dịch vụ kiểm soát dịch hại
Trong lĩnh vực sản xuất – chế biến – phân phối thực phẩm, kiểm soát dịch hại là một yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo sản phẩm không bị ô nhiễm, không gây nguy hại cho sức khỏe người tiêu dùng, và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm như HACCP, ISO 22000, BRC, AIB, FSSC…
Để kiểm soát dịch hại một cách hiệu quả và bền vững, doanh nghiệp cần tuân theo quy trình gồm 5 bước chính sau:
Bước 1: Khảo sát – Đánh giá rủi ro dịch hại
Mục tiêu: Nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn và mức độ ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm.
Các hoạt động chính:
- Rà soát tất cả các khu vực trong cơ sở: kho nguyên liệu, khu chế biến, đóng gói, nhà vệ sinh, khu vực rác thải, v.v.
- Xác định dấu hiệu dịch hại: phân chuột, xác gián, tiếng kêu, mùi hôi, vết cắn bao bì, đường đi của kiến…
- Ghi nhận các yếu tố nguy cơ cao như:
- Kết cấu nhà xưởng hở, khe nứt, cửa không kín.
- Vệ sinh chưa đảm bảo, tồn đọng rác hữu cơ, nước đọng.
- Thiếu ánh sáng hoặc khu vực ít người qua lại.
Kết quả: Lập bản đồ rủi ro dịch hại cho toàn bộ nhà máy, cơ sở.
Bước 2: Thiết lập kế hoạch kiểm soát (IPM)
IPM (Integrated Pest Management) – Quản lý dịch hại tổng hợp là phương pháp tiếp cận hiện đại, ưu tiên phòng ngừa và kiểm soát sinh học – vật lý trước khi dùng hóa chất.
Các biện pháp IPM bao gồm:
Phòng ngừa
- Bịt kín khe nứt, lỗ thông gió, cống rãnh.
- Lắp lưới chắn côn trùng tại cửa ra vào.
- Quy định đóng mở cửa đúng cách.
- Sắp xếp nguyên vật liệu gọn gàng, cách tường ít nhất 30cm.
Bẫy và giám sát
- Đặt bẫy chuột, bẫy keo dính côn trùng, đèn diệt côn trùng tại các điểm chiến lược.
- Số hóa sơ đồ bẫy để dễ giám sát và cập nhật.
Xử lý hóa chất
- Sử dụng hóa chất an toàn, được cấp phép, phù hợp với môi trường thực phẩm.
- Ưu tiên phun ULV (phun mù lạnh), phun tồn lưu tại khu vực ngoài sản xuất.
Bước 3: Theo dõi – Giám sát liên tục
Mục tiêu: Đảm bảo chương trình kiểm soát dịch hại hoạt động ổn định và hiệu quả.
Thực hiện:
- Kiểm tra định kỳ tất cả các bẫy theo lịch: hàng ngày/tuần/tháng tùy mức độ rủi ro.
- Ghi nhận số lượng, loại dịch hại bắt được.
- Cảnh báo kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường như: tăng đột biến số lượng chuột, ruồi, gián…
Báo cáo giám sát là một phần quan trọng, phục vụ audit nội bộ và bên thứ ba.
Bước 4: Ghi nhận – Lưu trữ hồ sơ
Việc ghi chép đầy đủ giúp:
- Minh bạch quá trình kiểm soát dịch hại.
- Dễ dàng truy xuất thông tin khi có sự cố, khi khách hàng hoặc đơn vị chứng nhận kiểm tra.
Các loại hồ sơ cần có:
- Bản đồ vị trí bẫy.
- Phiếu kiểm tra định kỳ.
- Nhật ký xử lý hóa chất.
- Hợp đồng dịch vụ và MSDS hóa chất (nếu thuê đơn vị ngoài).
Bước 5: Đánh giá & Cải tiến liên tục
Kiểm soát dịch hại không phải là hành động “một lần và xong”, mà là quy trình cải tiến liên tục.
Doanh nghiệp cần:
- Tổ chức đánh giá định kỳ (quý/năm) để:
- Xem xét hiệu quả chương trình hiện tại.
- Phát hiện các điểm chưa phù hợp.
- Điều chỉnh hoặc thay đổi phương pháp/bẫy/khu vực kiểm soát.
- Cập nhật kiến thức mới và quy định pháp luật liên quan.
4. Kiểm soát dịch hại theo tiêu chuẩn HACCP và các quy chuẩn quốc tế
Hầu hết các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm đều yêu cầu doanh nghiệp phải có hệ thống kiểm soát dịch hại bài bản:
- HACCP: xem sinh vật gây hại là một mối nguy sinh học cần được kiểm soát.
- BRC/IFS/AIB: yêu cầu quy trình kiểm soát minh bạch, có bản đồ bẫy, ghi chép và đánh giá định kỳ.
- ISO 22000: tích hợp kiểm soát dịch hại vào hệ thống quản lý an toàn thực phẩm tổng thể.
Việc không có hệ thống kiểm soát dịch hại hoặc không ghi nhận đúng cách có thể dẫn đến việc không đạt tiêu chuẩn audit từ khách hàng quốc tế.
5. PVSC – Đơn vị kiểm soát dịch hại chuyên sâu cho ngành thực phẩm
Với hơn 13 năm kinh nghiệm, PVSC là đối tác tin cậy của hàng trăm nhà máy thực phẩm, nhà hàng và kho lạnh trên toàn quốc. Chúng tôi cung cấp:
- Khảo sát – tư vấn miễn phí hệ thống kiểm soát dịch hại theo từng loại hình sản xuất
- Phương pháp xử lý an toàn, hóa chất đạt chuẩn Bộ Y tế
- Tài liệu – hồ sơ đầy đủ, đáp ứng mọi cuộc kiểm tra từ khách hàng hoặc đơn vị audit
- Kỹ thuật viên chuyên môn cao, đào tạo bài bản và cập nhật định kỳ
Liên hệ PVSC để được tư vấn giải pháp kiểm soát dịch hại toàn diện cho nhà máy, kho thực phẩm hoặc cửa hàng của bạn!
Khách hàng có thể :
– Gọi Hotline: 0868 914 386 – 0961 063 486
– Truy cập website: https://pestkil.com.vn
– Hoặc liên hệ tại văn phòng:
+ Trụ sở chính: Số 98 – Nguyễn Khiêm Ích – TT Trâu Quỳ – Gia Lâm – Hà Nội
+ Chi nhánh Đà Nẵng: 294 Đường 2/9, P.Hòa Cường Bắc, Q. Hải Châu, Đà Nẵng
+ Chi nhánh HCM: Số 11, đường 5, KĐT Cityland Parkhill, P10, Q. Gò Vấp, TP HCM.
- Email: pestkil.vietnam@gmail.com
- Fanpage: Pestkil – Dịch vụ kiểm soát côn trùng
Các dịch vụ liên quan:
