Kiến là một trong những loài côn trùng nhỏ bé nhưng có sức ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái và đời sống con người. Mặc dù chúng thường gây phiền toái trong nhà, kiến có vai trò quan trọng trong tự nhiên. Vậy kiến là gì và chúng sống như thế nào? Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về đời sống và tập tính của loài kiến.
Khái quát chung về loài kiến
Kiến (tên khoa học: Formicidae) thuộc họ côn trùng có cánh, gần gũi với ong và mối. Trên thế giới, có khoảng 12.000 loài kiến được phát hiện và chúng sống rải rác ở nhiều khu vực khác nhau, từ rừng rậm, sa mạc đến các khu vực đô thị. Kiến có kích thước nhỏ, thường chỉ từ 2-25 mm và có cơ thể chia thành ba phần: đầu, ngực và bụng.
Xem thêm:
- Kiến có nguy hiểm không những loài kiến độc cần tránh
- Nguy cơ sức khoẻ từ kiến những nguy hiểm bạn chưa biết
Đời sống và tập tính của loài kiến
1. Cấu Trúc Xã Hội Của Kiến
Kiến là loài có cấu trúc xã hội theo dạng bầy đàn phức tạp và có sự phân công lao động rõ ràng. Trong tổ kiến, các cá thể được chia thành nhiều tầng lớp khác nhau, bao gồm:
- Kiến chúa (Queen Ants): Đây là thành viên có vai trò quan trọng nhất trong tổ, có trách nhiệm đẻ trứng và duy trì nòi giống. Kiến chúa thường sống lâu hơn các thành viên khác, có thể kéo dài từ 15 đến 30 năm.
- Kiến thợ (Worker Ants): Là những con cái không có khả năng sinh sản, kiến thợ chịu trách nhiệm nuôi dưỡng trứng, chăm sóc kiến non, xây dựng và bảo vệ tổ, cũng như tìm kiếm thức ăn. Tuổi thọ của kiến thợ thường chỉ kéo dài từ 1 đến 2 năm.
- Kiến đực (Male Ants): Kiến đực có nhiệm vụ duy nhất là giao phối với kiến chúa. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, chúng thường chết sớm, tuổi thọ rất ngắn.
2. Tập Tính Tìm Kiếm Thức Ăn
Kiến là loài có tập tính tìm kiếm thức ăn theo bầy đàn và dựa vào khả năng giao tiếp bằng pheromone. Khi một con kiến thợ tìm thấy nguồn thức ăn, nó sẽ để lại dấu vết pheromone trên đường đi, giúp các con kiến khác dễ dàng tìm đến nguồn thức ăn này. Điều này lý giải vì sao bạn thường thấy cả đàn kiến kéo đến một chỗ khi có thức ăn bị rơi vãi.
Kiến có chế độ ăn rất đa dạng, tùy thuộc vào loài và môi trường sống. Một số loài kiến ăn thực vật, mật hoa hoặc nhựa cây, trong khi các loài khác lại ăn côn trùng, xác động vật hoặc thậm chí là thức ăn của con người. Chính vì thế, trong môi trường sống gần con người, kiến có thể trở thành loài gây hại khi xâm nhập vào các khu vực bảo quản thực phẩm.
3. Xây Dựng Và Bảo Vệ Tổ Kiến
Kiến xây dựng tổ rất tỉ mỉ và có tính tổ chức cao. Tổ kiến thường được xây dưới lòng đất, trong cây cối hoặc trong các khe hở của các tòa nhà. Mỗi tổ có thể chứa từ vài trăm đến hàng nghìn con kiến, và được thiết kế với hệ thống đường hầm phức tạp để đảm bảo an toàn cho đàn kiến.
Kiến thợ không chỉ xây tổ mà còn đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ tổ khỏi kẻ thù như các loài săn mồi hoặc côn trùng khác. Một số loài kiến, như kiến lửa (Solenopsis invicta), có khả năng tấn công bằng những cú đốt chứa nọc độc để bảo vệ tổ. Ngoài ra, chúng cũng sử dụng hàm mạnh mẽ để tấn công các kẻ địch.
4. Khả Năng Giao Tiếp Bằng Pheromone
Giao tiếp bằng pheromone là phương thức quan trọng trong đời sống xã hội của kiến. Pheromone là một loại tín hiệu hóa học mà kiến tiết ra để giao tiếp với đồng loại. Qua pheromone, kiến có thể thông báo cho nhau về nguồn thức ăn, cảnh báo nguy hiểm hoặc điều hướng các con kiến khác về vị trí của tổ.
Pheromone của kiến cực kỳ hiệu quả và nhạy bén. Khi có một con kiến bị nguy hiểm hoặc chết, nó sẽ phát ra tín hiệu cảnh báo để đồng loại có thể phòng thủ hoặc di dời tổ.
5. Tập Tính Sinh Sản
Quá trình sinh sản của kiến bắt đầu bằng một hiện tượng gọi là “chuyến bay giao phối” (nuptial flight). Vào mùa sinh sản, kiến đực và kiến chúa non sẽ phát triển cánh và bay ra khỏi tổ để giao phối. Sau khi giao phối xong, kiến đực sẽ chết, còn kiến chúa tìm nơi thích hợp để xây tổ mới.
Sau khi tổ mới được hình thành, kiến chúa sẽ bắt đầu đẻ trứng. Kiến chúa có khả năng đẻ hàng ngàn trứng trong suốt cuộc đời. Những trứng này sẽ phát triển thành ấu trùng, nhộng và cuối cùng thành kiến trưởng thành. Chu kỳ này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào loài và điều kiện môi trường.
6. Vai Trò Của Kiến Trong Hệ Sinh Thái
Mặc dù có kích thước nhỏ bé, kiến đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái:
- Phân hủy chất hữu cơ: Kiến giúp phân hủy các chất hữu cơ trong tự nhiên, từ lá cây, côn trùng chết đến xác động vật. Quá trình này giúp duy trì sự cân bằng trong môi trường và cải thiện chất lượng đất.
- Thụ phấn và phát tán hạt giống: Một số loài kiến giúp thụ phấn cho cây cối và góp phần phát tán hạt giống. Khi chúng mang hạt giống về tổ, chúng vô tình giúp hạt phát tán ra xa và nảy mầm.
- Kiểm soát số lượng côn trùng: Kiến là loài săn mồi tự nhiên của nhiều loài côn trùng khác. Chúng giúp kiểm soát số lượng các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng.
7. Khả Năng Sinh Tồn Và Di Cư
Kiến có khả năng thích nghi cao với nhiều điều kiện môi trường khác nhau. Khi môi trường sống trở nên không còn phù hợp, chẳng hạn như bị ngập lụt hoặc thiếu nguồn thức ăn, kiến có thể di cư để tìm nơi mới. Chúng sẽ mang theo kiến chúa và di chuyển theo bầy đàn đến nơi an toàn hơn để xây tổ mới.
Một số loài kiến thậm chí còn có khả năng “chuyển nhà” khi thời tiết thay đổi, đặc biệt là vào mùa mưa hoặc khi nhiệt độ xuống thấp.
Cách Phòng Trừ Kiến Hiệu Quả Trong Nhà
Xem thêm: Bí quyết diệt kiến tận gốc không cần dùng hoá chất
Kiến là loài côn trùng phổ biến và thường xuất hiện trong nhà để tìm kiếm thức ăn hoặc làm tổ, đặc biệt là khi thời tiết ẩm ướt. Mặc dù kiến không gây nguy hiểm nghiêm trọng, nhưng chúng có thể làm phiền cuộc sống hàng ngày và gây mất vệ sinh. Để phòng ngừa và kiểm soát kiến hiệu quả, bạn có thể áp dụng các phương pháp dưới đây.
1. Sử Dụng Giấm Trắng
Giấm trắng là một nguyên liệu tự nhiên giúp đuổi kiến hiệu quả. Mùi giấm làm kiến mất phương hướng và không thể theo dõi dấu vết của đồng loại.
- Cách làm: Pha giấm trắng với nước theo tỷ lệ 1:1, sau đó dùng dung dịch này lau sàn nhà, bàn bếp và các khu vực mà kiến thường xuất hiện. Bạn cũng có thể phun dung dịch này vào các vết nứt hoặc khe hở nơi kiến có thể xâm nhập.
2. Đóng Kín Các Khe Hở
Kiến thường xâm nhập vào nhà qua các khe hở, vết nứt trên tường, cửa sổ hoặc cửa ra vào. Kiểm tra kỹ các khu vực này và bịt kín chúng bằng silicon hoặc keo để ngăn không cho kiến xâm nhập.
- Chú ý các đường ống dẫn nước và điện: Những khu vực xung quanh ống dẫn nước, dây điện cũng là nơi kiến thường bò vào. Bạn nên đảm bảo những vị trí này cũng được che kín cẩn thận.
3. Dùng Bột Baking Soda Và Đường
Baking soda là một phương pháp tự nhiên khác để tiêu diệt kiến. Khi ăn phải baking soda, kiến sẽ không thể tiêu hóa và chết.
- Cách làm: Trộn baking soda với đường theo tỷ lệ 1:1. Đường sẽ thu hút kiến, còn baking soda sẽ giết chết chúng. Bạn có thể rắc hỗn hợp này ở các khu vực mà kiến thường xuất hiện, như góc nhà, bếp hoặc cửa ra vào.
4. Sử Dụng Tinh Dầu Tự Nhiên
Tinh dầu là một biện pháp phòng kiến hiệu quả mà không gây hại cho môi trường và sức khỏe gia đình. Một số loại tinh dầu có tác dụng đuổi kiến rất tốt như tinh dầu bạc hà, oải hương, chanh hoặc bạch đàn.
- Cách làm: Pha loãng tinh dầu với nước và phun vào các khe hở, cửa ra vào hoặc những nơi kiến thường xuất hiện. Bạn cũng có thể nhỏ vài giọt tinh dầu vào bông gòn và đặt ở các góc nhà để đuổi kiến.
5. Sử Dụng Bẫy Kiến
Bẫy kiến là một giải pháp hữu hiệu khi kiến đã xâm nhập vào nhà. Hiện nay có nhiều loại bẫy kiến an toàn cho sức khỏe con người.
- Cách làm: Mua các loại bẫy kiến có sẵn và đặt ở những nơi kiến thường xuất hiện. Các loại bẫy này thường chứa chất dẫn dụ khiến kiến mang thức ăn về tổ, từ đó giết chết cả đàn.
6. Giảm Độ Ẩm Trong Nhà
Kiến thích môi trường ẩm ướt, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi. Vì vậy, việc giữ cho nhà cửa luôn khô ráo, thoáng mát là một biện pháp quan trọng để phòng trừ kiến.
- Cách làm: Sử dụng máy hút ẩm hoặc quạt để làm khô các khu vực ẩm ướt như phòng tắm, nhà bếp hoặc tầng hầm. Bạn cũng nên thường xuyên kiểm tra và sửa chữa các ống nước rò rỉ hoặc hư hỏng để tránh tạo ra môi trường lý tưởng cho kiến.
8. Thuê Dịch Vụ Diệt Côn Trùng Chuyên Nghiệp
Xem thêm:
Nếu tình trạng kiến trong nhà quá nghiêm trọng và các biện pháp tự nhiên không mang lại hiệu quả, bạn có thể cân nhắc thuê dịch vụ diệt côn trùng chuyên nghiệp. Các công ty này sẽ có các phương pháp và hóa chất an toàn để tiêu diệt kiến một cách hiệu quả và lâu dài.
CÔNG TY TNHH DỊCH VỤ PESTKIL VIỆT NAM
Hotline: 0398 731 026 Hoặc 0868 914 386
Trụ sở chính: Số 98 – Nguyễn Khiêm Ích – TT Trâu Quỳ – Gia Lâm – Hà Nội
Chi nhánh Đà Nẵng: 294 Đường 2/9, P.Hòa Cường Bắc, Q. Hải Châu, Đà Nẵng
Chi nhánh HCM: Số 11, đường 5, KĐT Cityland Parkhill, P10, Q. Gò Vấp, TP HCM.
Website : pestkil.com.vn
Email: pestkil.vietnam@gmail.com
